I BÓG STWORZYŁ AKTORA | ADAM WORONOWICZ | Sekcje | 9. Festiwal Filmu i Sztuki Dwa Brzegi

Celem sekcji jest popularyzacja wybitnych osiągnięć sztuki aktorskiej. W cyklu prezentujemy w sposób kompleksowy sylwetkę artysty poprzez realizację pokazów filmowych, teatru telewizji, spotkań z aktorem, jego przyjaciółmi i współpracownikami.

Tegorocznym bohaterem retrospektywy będzie Adam Woronowicz.

Bohaterów granych przez Adama Woronowicza można określić mianem tych, którzy – pozornie – muchy by nie skrzywdzili. Spokojni i opanowani, nie pchają się na siłę do przodu, najczęściej pozostając na drugim planie. Od początku jednak coś ich wyróżnia. Przykuwają uwagę i sprawiają wrażenie, jakby mieli coś za uszami. Czasami faktycznie mają.

Metoda aktorska Woronowicza wyróżnia go w Polsce spośród ekspresyjnych kolegów po fachu. Absolwent warszawskiej Akademii Teatralnej (ukończył ją w 1997 roku) emocjonalny ciężar swoich postaci potrafi oddać przy użyciu minimalnych środków wyrazu. W jego bohaterach można dostrzec te same osoby, które mijamy codziennie na ulicy: niepozorne, niewyróżniające się z tłumu, banalnie ubrane i źle uczesane. Kotłują się w nich jednak silne emocje, które w nieoczekiwanym momencie znajdują swoje ujście. Nie wpływa to na zmianę aktorskiej tonacji Woronowicza. Jego twarzy nie wykrzywia grymas, głos nie podnosi się, a napięte ciało zamiast się rozluźnić, spina się jeszcze bardziej.

Reprezentatywnym bohaterem Woronowicza jest Adam Kostrzewski, prezydent miasta z „Miłości” Sławomira Fabickiego (2012). Jako wysoko postawiony urzędnik musi on trzymać emocje na wodzy. Nie może okazać pożądania, jakie żywi do ciężarnej Marii Niedzielskiej (Julia Kijowska). Do gwałtu na kobiecie nie popycha go żadne konkretne wydarzenie. Sam akt jest zaś tylko manifestacją tchórzostwa i bezsilności. W pomyśle aktora na tę postać zawiera się definicja jego stylu. Działania granych przez niego postaci wynikają z szeregu czynników, a motywacje okazują się zawsze bardziej skomplikowane niż początkowo przypuszczaliśmy. Prawda psychologiczna wypływa w końcu na wierzch: człowiek działa pod wpływem wewnętrznego impulsu. Ta iskra nie zawsze musi być wskrzeszona przez kogoś innego.

Woronowicz przypominał o tym już w „Ki” Leszka Dawida (2011), „Rewersie” Borysa Lankosza (2009) oraz „Popiełuszko. Wolność jest w nas” (2009) Rafała Wieczyńskiego. W pierwszym drażnił się z widzem jako bezinteresowny „Miko”. Służąc pomocą tytułowej bohaterce (Roma Gąsiorowska), nie oczekiwał niczego w zamian, zadając kłam naszym przekonaniom. Gdzie leży granica uczynności? Kiedy mężczyzna zacznie oczekiwać zapłaty? Woronowicz buduje swoją postać w niejednoznaczny sposób. Nawet krótkotrwałe pojawienie się „Miko” na ekranie wywołuje podejrzenia i wątpliwości widza.

Nie inaczej jest w „Rewersie”, w którym jako Józef, smalący cholewki do Sabiny (Agata Buzek), wraz z kolejnymi kieliszkami wódki coraz bardziej się upadla, zdradzając swoją wyrachowaną naturę. Woronowicz z wyczuciem, krok po kroku, pokazuje powierzchowność swojego bohatera. Bez gwałtownych ruchów, bez przeskoków i bez spektaklu – za to całkowicie wiarygodnie. O tym, że król jest nagi, orientujemy się poniewczasie.

Emocjonalnych fajerwerków aktor unikał też w głośnej kreacji księdza Popiełuszki. Chociaż filmowe uniwersum wypełniają akcja i popłoch, Woronowicz nie daje im się porwać. Buduje swojego bohatera ze spokoju. Choć tworzy postać człowieka wiary, nie odpływa w stronę mistycyzmu. Jego Popiełuszko twardo stąpa po ziemi i jest świadomym ciągłego zagrożenia, skromnym człowiekiem czynu.

Rewers tej postaci stanowi „Gruby” z „Chrztu” Marcina Wrony (2010). To także człowiek czynu, lecz radykalnie innego: do komunikacji z otoczeniem używa gróźb i prawego sierpowego. „Gruby” odzywa się rzadko, ale zawsze mówi konkretnie. Atakuje bez zapowiedzi i bez mrugnięcia okiem. Na pozór zachowanie i styl bycia bandziora niewiele różnią się od zachowania księdza czy przeciętnego Polaka. Łączy je podobny mechanizm: minimalistyczna ekspresja. A także nieprzenikniona niepozorność. Co się pod nią kryje, wie chyba tylko sam Adam Woronowicz. Być może dowiedzą się też o tym widzowie Dwóch Brzegów: w Kazimierzu odbędzie się jeden z pierwszych pokazów „Czerwonego pająka, thrillera o seryjnym mordercy w reżyserii Marcina Koszałki, z udziałem bohatera naszej retrospektywy aktorskiej.

Artur Zaborski